آرتروسکوپی شانه یکی از روش‌های کم‌تهاجمی جراحی است که برای درمان مشکلاتی مثل پارگی روتاتور کاف، دررفتگی مکرر شانه یا التهاب شدید انجام می‌شود. هرچند این عمل نسبت به جراحی باز آسیب کمتری به بافت‌ها می‌زند، اما روند بهبودی بیمار تا حد زیادی به رعایت مراقبت‌های بعد از عمل بستگی دارد. اگر بیمار اصول مراقبتی را درست انجام ندهد، احتمال بروز عوارضی مثل خشکی مفصل، عفونت یا تأخیر در بهبودی وجود دارد. به همین دلیل توجه به دستورالعمل‌های پزشک و رعایت نکات کلیدی، بخش جدایی‌ناپذیر از درمان محسوب می‌شود.
دوره نقاهت بعد از آرتروسکوپی شانه چه مدت طول می‌کشد؟
مدت زمان بهبودی کامل بعد از آرتروسکوپی شانه به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله نوع آسیب، شدت جراحی و وضعیت جسمانی بیمار. در بیشتر بیماران، دوران نقاهت بین ۶ هفته تا ۶ ماه طول می‌کشد. در هفته‌های اول، کنترل درد و جلوگیری از التهاب اهمیت زیادی دارد. بعد از آن، با شروع تمرین‌های فیزیوتراپی، قدرت و حرکت شانه به تدریج بازمی‌گردد. بعضی بیماران حتی تا یک سال بعد از عمل نیاز دارند مراقبت‌ها و ورزش‌های تقویتی را ادامه دهند.
مراقبت های اولیه در خانه بعد از آرتروسکوپی شانه
بعد از جراحی ارتروسکوپی شانه ، یکی از مهم ترین نکات مراقبت های در منزل است که باید به صورت زیر انجام شود:
کنترل درد و استفاده از داروها
بعد از عمل، درد و سفتی شانه طبیعی است. پزشک معمولاً مسکن‌های خوراکی یا داروهای ضدالتهابی تجویز می‌کند. استفاده منظم و طبق دستور پزشک از داروها کمک می‌کند درد کاهش یابد و بیمار بتواند راحت‌تر بخوابد و حرکت کند. از مصرف خودسرانه دارو باید خودداری شود.
استفاده از کمپرس سرد برای کاهش التهاب
کمپرس سرد یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش درد و ورم بعد از آرتروسکوپی شانه است. توصیه می‌شود در ۴۸ ساعت اول، هر ۲ تا ۳ ساعت به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از یخ یا پک سرد روی شانه استفاده شود. این کار باعث کاهش خونریزی داخلی و تسریع روند ترمیم می‌شود.
نحوه صحیح خوابیدن و استراحت
یکی از دغدغه‌های بیماران بعد از عمل، نحوه خوابیدن است. بهترین حالت خوابیدن به پشت یا نیمه‌نشسته است به‌طوری‌که شانه جراحی‌شده روی بالش یا کوسن نرم قرار بگیرد. خوابیدن به پهلوی عمل‌شده تا چند هفته ممنوع است. همچنین استراحت کافی برای ترمیم بافت‌ها اهمیت زیادی دارد.
نکات مهم درباره حرکت دادن دست و شانه بعد از عمل
استفاده از اسلینگ یا آویز دست
بعد از جراحی، پزشک معمولاً یک اسلینگ (آویز دست) تجویز می‌کند تا شانه در وضعیت مناسب قرار گیرد و فشار کمتری به بافت‌ها وارد شود. مدت زمان استفاده از اسلینگ بسته به نوع آسیب بین ۲ تا ۶ هفته متغیر است. بیمار باید طبق دستور پزشک از آن استفاده کند.
زمان مناسب شروع فیزیوتراپی
فیزیوتراپی بعد آرتروسکوپی شانه ، بخش کلیدی دوران نقاهت بعد از آرتروسکوپی شانه است. در بیشتر بیماران، فیزیوتراپی از هفته دوم یا سوم بعد از عمل آغاز می‌شود. ابتدا تمرین‌های سبک برای جلوگیری از خشکی مفصل شروع می‌شود و سپس حرکات کششی و تقویتی اضافه می‌گردد. فیزیوتراپی باید زیر نظر متخصص انجام شود.
حرکات ممنوع و خطرناک بعد از آرتروسکوپی شانه
در هفته‌های اول بعد از عمل، بیمار باید از حرکاتی که باعث کشش بیش‌ازحد یا فشار به مفصل شانه می‌شود اجتناب کند. بلند کردن اجسام سنگین، حرکات ناگهانی، رانندگی زودهنگام یا ورزش‌های سنگین می‌تواند منجر به آسیب مجدد شود.
تغذیه مناسب برای ترمیم سریع‌تر بعد از آرتروسکوپی شانه
تغذیه سالم نقش مهمی در تسریع روند بهبودی دارد. مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین (مانند گوشت سفید، تخم مرغ و حبوبات) به بازسازی بافت‌ها کمک می‌کند. همچنین ویتامین C (مرکبات)، ویتامین D و کلسیم (لبنیات و سبزیجات سبز) برای ترمیم استخوان و مفصل ضروری هستند. نوشیدن آب کافی و پرهیز از غذاهای پرچرب و فرآوری‌شده نیز توصیه می‌شود.
| گروه غذایی | مواد مغذی کلیدی | مثال از خوراکی‌های مفید | نقش در ترمیم |
|---|---|---|---|
| پروتئین‌ها | پروتئین باکیفیت، اسیدهای آمینه ضروری | گوشت سفید (مرغ و ماهی)، تخم‌مرغ، حبوبات، عدس، لوبیا، سویا | بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده و ترمیم عضلات |
| لبنیات و منابع کلسیم | کلسیم، ویتامین D | شیر کم‌چرب، ماست، پنیر سفید، دوغ، بادام، کنجد | تقویت استخوان‌ها و پیشگیری از پوکی استخوان |
| میوه‌ها | ویتامین C، آنتی‌اکسیدان‌ها | پرتقال، کیوی، توت‌فرنگی، لیمو، انبه | تقویت سیستم ایمنی و افزایش سرعت ترمیم زخم |
| سبزیجات | فیبر، ویتامین A و K، آنتی‌اکسیدان‌ها | اسفناج، کلم بروکلی، جعفری، هویج، کلم‌برگ | کاهش التهاب و کمک به تشکیل کلاژن |
| مغزها و دانه‌ها | اسیدهای چرب امگا 3، روی، منیزیم | گردو، بادام، تخم کتان، تخم شنبلیله، تخم کدو | کاهش التهاب و تسریع ترمیم بافت |
| غلات کامل | ویتامین‌های گروه B، فیبر | نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جو دوسر، گندم کامل | تأمین انرژی پایدار برای بدن |
| مایعات | آب، الکترولیت‌ها | آب، آب‌میوه طبیعی، دمنوش‌های گیاهی ملایم | جلوگیری از کم‌آبی بدن و بهبود گردش خون |
علائم هشدار دهنده بعد از آرتروسکوپی شانه که باید جدی بگیرید
بیمار باید بداند چه علائمی نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد. این علائم شامل تب بالای ۳۸ درجه، قرمزی و تورم شدید محل جراحی، ترشح چرکی از بخیه‌ها، درد غیرقابل کنترل یا بی‌حسی شدید در دست و انگشتان است. در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، مراجعه سریع به پزشک ضروری است.
فهرست کامل از علائم هشداردهنده بعد از آرتروسکوپی شانه که اگر بیمار با هرکدام مواجه شد باید سریعاً به پزشک مراجعه کند:
- تب بالای ۳۸ درجه یا لرز مداوم (نشانه احتمالی عفونت)
- قرمزی شدید و گسترش‌یابنده اطراف محل جراحی
- ترشح چرکی یا بدبو از بخیه‌ها یا سوراخ‌های آرتروسکوپی
- درد غیرقابل‌تحمل که با مصرف دارو هم کنترل نمی‌شود
- تورم زیاد یا غیرعادی در ناحیه شانه یا بازو
- کبودی گسترده و پیشرونده که با گذشت زمان بهتر نمی‌شود
- بی‌حسی یا گزگز طولانی‌مدت در دست یا انگشتان
- اختلال در حرکت انگشتان یا دست (ضعف شدید یا ناتوانی در حرکت)
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه (ممکن است نشانه لخته خون باشد)
- خونریزی شدید یا مداوم از محل جراحی
بازگشت به فعالیت‌های روزمره و ورزشی بعد از آرتروسکوپی شانه
بازگشت به فعالیت‌های روزمره و شغلی به نوع عمل و میزان پیشرفت بیمار بستگی دارد. معمولاً کارهای سبک بعد از ۴ تا ۶ هفته امکان‌پذیر است، اما برای انجام ورزش‌های سنگین یا فعالیت‌هایی که فشار زیادی به شانه وارد می‌کند، بیمار باید حداقل ۳ تا ۶ ماه صبر کند. بازگشت به ورزش‌های رقابتی باید با تأیید پزشک و فیزیوتراپیست انجام شود.
پرسش‌های متداول بیماران درباره مراقبت‌های بعد از آرتروسکوپی شانه (FAQ)
✅چه مدت بعد از آرتروسکوپی می‌توان رانندگی کرد؟
بیشتر بیماران می‌توانند بعد از ۴ تا ۶ هفته رانندگی کنند، البته فقط زمانی که کنترل کامل روی دست و شانه داشته باشند.
✅آیا بخیه‌های آرتروسکوپی نیاز به کشیدن دارند؟
بخیه‌ها معمولاً جذبی هستند و نیاز به کشیدن ندارند، اما در صورت غیرجذبی بودن، پزشک بعد از ۱۰ تا ۱۴ روز آنها را خارج می‌کند.
✅چه زمانی می‌توان به سر کار بازگشت؟
کارمندان اداری معمولاً بعد از ۲ تا ۴ هفته می‌توانند سر کار برگردند، اما مشاغل سنگین‌تر به زمان بیشتری نیاز دارند.
✅آیا ورزش بعد از آرتروسکوپی ممنوع است؟
خیر، اما باید با نظر پزشک و مرحله به مرحله انجام شود. حرکات سبک ورزشی بعد از چند هفته آغاز می‌شود و ورزش‌های حرفه‌ای بعد از چند ماه.