فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه یکی از مراحل بسیار مهم در روند بهبودی و بازگشت به عملکرد طبیعی مفصل شانه است. این دوره درمانی به کاهش درد، افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک می‌کند. شانه به دلیل ساختار پیچیده و تحرک بالای خود، پس از عمل جراحی نیاز به مراقبت‌های ویژه ازجمله انجام فیزیوتراپی دارد تا عملکرد آن به درستی بازیابی شود. در این بخش به بررسی اهمیت انجام این روش و بهترین زمان شروع آن می‌پردازیم.
اهمیت فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه
پس از آرتروسکوپی شانه، بدن برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده و بازیابی عملکرد مفصل نیازمند یک دوره توانبخشی دقیق و برنامه‌ریزی شده است. بدون انجام فیزیوتراپی ممکن است شانه دچار خشکی، ضعف عضلانی و محدودیت حرکتی شود.
یکی از مهم‌ترین اهداف فیزیوتراپی، کاهش درد و التهاب پس از جراحی است. در روزهای ابتدایی، بدن به دلیل واکنش طبیعی به جراحی، دچار تورم و کاهش دامنه حرکتی می‌شود. حرکات و تمرینات فیزیوتراپی به تدریج این مشکلات را کاهش داده و روند بهبود را تسریع می‌کند.
روش‌های فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه
بسته به شرایط بیمار و نوع جراحی، فیزیوتراپیست ممکن است از روش‌های مختلفی برای فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه که در بخش زیر آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
- تمرینات حرکتی و کششی: این تمرینات با هدف جلوگیری از خشکی مفصل و بهبود دامنه حرکتی شانه انجام می‌شود. در مراحل ابتدایی حرکات غیرفعال توسط فیزیوتراپیست انجام می‌شود تا شدت درد بیمار کاهش یابد. به مرور زمان بیمار به انجام حرکات فعال تشویق می‌شود تا به تدریج کنترل بیشتری بر مفصل شانه پیدا کند.
- تمرینات تقویتی: پس از مدتی لازم است که عضلات اطراف شانه تقویت شوند تا از بازگشت کامل قدرت و عملکرد مفصل اطمینان حاصل گردد. این تمرینات شامل کار با وزنه‌های سبک، کش‌های مقاومتی و تمرینات ایزومتریک است که بدون ایجاد فشار اضافی، عضلات را به تدریج تقویت می‌کند.
- استفاده از دستگاه‌های الکتروتراپی: الکتروتراپی با دستگاه‌هایی مانند تنس یا اولتراسوند انجام می‌شود. این روش‌ها جریان خون را افزایش داده و فرآیند ترمیم بافتی را سرعت می‌بخشند.
- سرما و گرما درمانی: استفاده از روش‌های گرما و سرما درمانی یکی ديگر از راهکارهای موثر برای کاهش التهاب و تورم شانه است. برای افزایش جریان خون و بهبود انعطاف‌پذیری مفصل، بهترین گزینه روش گرما درمانی است.
- مکانوتراپی: این روش نیز نقش مهمی در بازیابی توانایی حرکتی و تقویت عضلات پس از عمل دارد و شامل تمرینات هدفمند و استفاده از دستگاه‌های مکانیکی برای بهبود دامنه حرکت و افزایش استقامت عضلات اطراف شانه است.
- هیدروتراپی: برخی از بیماران برای کاهش فشار روی شانه و انجام تمرینات حرکتی راحت‌تر، از آب‌درمانی بهره می‌برند. شناور بودن در آب به کاهش وزن روی مفصل کمک کرده و امکان حرکت راحت‌تر را فراهم می‌کند.
- درای نیدلینگ: یکی از روش‌های کاربردی در فیزیوتراپی پس از جراحی شانه، درای نیدلینگ یا سوزن‌زنی خشک است. این تکنیک با تحریک نقاط خاصی در عضلات، به کاهش درد و بهبود عملکرد شانه کمک می‌کند. درای نیدلینگ باعث آزادسازی مواد شیمیایی تسکین‌دهنده در بدن شده و با کاهش تنش عضلانی، روند بهبودی را تسریع می‌کند.
بهترین زمان برای فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه
یکی از سوالات رایج بعد از آرتروسکوپی شانه این است که چه زمانی باید فیزیوتراپی را آغاز کرد. پاسخ به این سوال بستگی به نوع جراحی، میزان آسیب‌دیدگی و توصیه پزشک دارد، اما در بیشتر موارد، اول اول و دوم پس از جراحی بهترین زمان برای شروع فیزیوتراپی خواهد بود.
- چند روز اول پس از جراحی
در این مرحله هدف اصلی کاهش تورم و جلوگیری از خشکی مفصل است. فیزیوتراپی معمولا با حرکات پسیو و استفاده از روش‌هایی مانند سرما درمانی و الکتروتراپی آغاز می‌شود تا درد و تورم کاهش یابد.
- هفته اول تا چهارم
در این دوره بیمار به تدریج وارد تمرینات حرکتی فعال می‌شود. این تمرینات با دامنه حرکتی محدود شروع شده و به مرور زمان افزایش می‌یابد. ماساژ درمانی و روش‌های موبیلیزاسیون نیز در این مرحله برای بهبود انعطاف‌پذیری و جلوگیری از چسبندگی مفصل انجام می‌شود.
- ماه دوم و سوم
در این بازه تمرینات قدرتی با شدت بیشتری باید انجام شود. تمرینات ایزومتریک، کش‌های مقاومتی و تمرینات عملکردی با هدف تقویت عضلات اطراف شانه و افزایش پایداری مفصل صورت می‌گیرد. در این مرحله بیمار باید بتواند بسیاری از فعالیت‌های روزمره را بدون درد انجام دهد.
- ماه سوم به بعد
برای ماه سوم به بعد توصیه می‌شود که از تمرینات تخصصی‌تر برای بازیابی کامل عملکرد شانه استفاده کنید. اگر بیمار ورزشکار باشد، تمرینات اختصاصی مربوط به ورزش مورد نظر در برنامه گنجانده می‌شود تا ریسک آسیب مجدد کاهش یابد.
بیشتر بخوانید : بهترین جراح آرتروسکوپی شانه در تهران
تعداد جلسات فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه
تعداد جلسات فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه بسته به شرایط بیمار متفاوت است، اما به طور کلی یک دوره حداقل شش‌هفته‌ای برای بازگرداندن عملکرد طبیعی شانه ضروری است. در هفته‌های اول جلسات معمولا بیشتر بوده و بیمار باید تحت نظارت دقیق فیزیوتراپیست قرار بگیرد.
با پیشرفت روند بهبودی، شدت تمرینات افزایش می‌یابد و بیمار وارد مرحله بازیابی قدرت و انعطاف‌پذیری می‌شود. در این بازه زمانی جلسات ممکن است به‌تدریج کاهش یابد، اما همچنان باید ادامه پیدا کند تا عضلات اطراف شانه به اندازه کافی تقویت شوند و از آسیب‌های مجدد جلوگیری شود.
در برخی موارد بیمارانی که جراحی پیچیده‌تری داشته‌اند یا پیش از عمل دچار ضعف شدید عضلانی بوده‌اند، به جلسات بیشتری نیاز خواهند داشت. از سوی دیگر افرادی که از آمادگی جسمانی خوبی برخوردار هستند، ممکن است سریع‌تر بهبود یافته و به تعداد جلسات کمتری نیاز داشته باشند.
قطع زودهنگام فیزیوتراپی یکی از اشتباهات رایج است که منجر به بروز عوارضی مانند محدودیت حرکتی، ضعف عضلانی و حتی دردهای مزمن می‌شود. بنابراین تعداد جلسات باید مطابق با برنامه درمانی توصیه‌شده توسط فیزیوتراپیست ادامه یابد تا بیمار بتواند بدون محدودیت به فعالیت‌های روزمره یا ورزشی خود بازگردد.
عواقب انجام ندادن فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه
عدم انجام فیزیوتراپی بعد از عمل آرتروسکوپی شانه می‌تواند باعث ایجاد مشکلات جدی برای بیماران شود و روند بهبود آن‌ها را مختل کند. مهم‌ترین عوارض انجام ندادن فیزیوتراپی پس از آرتروسکوپی شانه شامل موارد زیر است:
- کاهش دامنه حرکتی و خشکی مفصل: بدون انجام تمرینات کششی و حرکتی، مفصل شانه به مرور سفت شده و بیمار در انجام فعالیت‌های روزمره مانند بلند کردن دست، پوشیدن لباس یا حمل اجسام با مشکل مواجه خواهد شد. در موارد شدید، این مشکل می‌تواند به سندرم شانه یخ‌زده منجر شود.
- ضعف و تحلیل عضلانی: پس از جراحی عضلات اطراف مفصل شانه در صورت بی‌تحرکی ضعیف می‌شوند. این ضعف باعث کاهش تعادل عضلانی و افزایش احتمال آسیب‌های بعدی خواهد شد.
- چسبندگی بافتی و کاهش انعطاف‌پذیری: بدون انجام حرکات مناسب، بافت‌های اطراف مفصل دچار چسبندگی شده و حرکت شانه را محدود می‌کنند. در برخی موارد، این چسبندگی‌ها آن‌قدر شدید می‌شوند که بیمار نیاز به مداخلات پزشکی یا حتی جراحی مجدد پیدا می‌کند.
- کاهش عملکرد شانه در فعالیت‌های روزمره و ورزشی: اگر انجام فیزیوتراپی به تعویق بیفتد، بیمار ممکن است در انجام کارهای ساده یا ورزش‌هایی که نیاز به حرکت شانه دارند، دچار محدودیت شود که این امر می‌تواند بر کیفیت زندگی و اعتمادبه‌نفس او تاثیر منفی بگذارد.