سندروم تونل کارپال (CTS) یک اختلال شایع در مچ دست است که به دلیل فشار بر عصب میانی در تونل کارپال ایجاد می‌شود. این وضعیت معمولا به دلیل التهاب یا آسیب به این عصب بوجود می‌آید که باعث علائمی مانند درد مچ دست، گزگز، بی‌حسی و ضعف می‌شود.
سندروم تونل کارپال اغلب به دلیل انجام حرکات تکراری یا فشاری روی مچ دست در فعالیت‌های روزمره رخ می‌دهد. درمان‌های مختلفی از جمله استفاده از آتل، فیزیوتراپی یا جراحی برای کاهش علائم و بهبود عملکرد دست پیشنهاد می‌شود.
سندروم تونل کارپال (cts) چیست؟
سندروم تونل کارپال (CTS) یک وضعیت پزشکی است که زمانی رخ می‌دهد که عصب میانه در تونل کارپ فشرده می‌شود. این تونل به طور طبیعی از استخوان‌های مچ دست و لیگامان عرضی تشکیل شده است و از آن عبور می‌کند. فشردگی عصب میانه می‌تواند منجر به علائمی مانند درد، گزگز، بی‌حسی و ضعف در دست‌ها، به ویژه در انگشتان شست، اشاره و وسط شود. این سندروم به دلیل التهاب یا ورم در ناحیه مچ دست ایجاد می‌شود.
این اختلال بیشتر در افرادی که حرکات تکراری دست را انجام می‌دهند، شایع است و به سندروم تایپیست‌ها معروف است. افراد بالای 50 سال و خانم‌ها بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند. در ایالات متحده، تقریبا 3 نفر از هر 1000 نفر هر سال با این سندروم مواجه می‌شوند.
بیشتر بخوانید: پارگی رباط مچ دست
علائم سندروم تونل کارپال (cts)
شایع‌ترین علائم سندروم تونل کارپال عبارتند از:
- بی‌حسی در مچ دست، دست یا انگشتان (به خصوص نوک انگشتان)
- درد در مچ دست، دست یا انگشتان
- سوزن سوزن شدن
- مشکل در استفاده از دست‌ها برای نگه‌داشتن یا کنترل اشیاء (مثلا در دست گرفتن تلفن، گرفتن فرمان، نگه داشتن خودکار یا تایپ کردن روی صفحه‌کلید)
سندروم تونل کارپال معمولا به کندی ایجاد می‌شود و ممکن است در ابتدا فقط علائم جزئی را تجربه کنید که با گذشت زمان بدتر می‌شوند. افراد معمولا اولین علائم را در شب متوجه می‌شوند، به طوری که درد یا سوزن سوزن شدن ممکن است شما را از خواب بیدار کند. با پیشرفت شرایط، علائم ممکن است در طول روز نیز بر فرد تأثیر بگذارد، به خصوص اگر در محل کار، فعالیت‌های تکراری مانند تایپ کردن، نوشتن یا استفاده از ابزارهای دستی انجام دهند.
علل سندروم تونل کارپال (cts)
علل سندروم CTS می‌تواند متنوع و ترکیبی از عوامل مختلف باشد که موجب فشار بر عصب میانی در مچ دست می‌شوند. از جمله مهم‌ترین علل این سندروم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شکستگی یا ضربه به مچ دست، دررفتگی‌ها و تشکیل زائده‌های استخوانی (استئوفیت‌ها) که فضای تونل کارپال را محدود می‌کنند.
- تومورها، کیست‌ها و آرتروز که باعث ایجاد فشار در داخل تونل کارپال می‌شوند.
- حرکات تکراری مچ و انگشتان مثل تایپ کردن طولانی‌مدت یا استفاده مداوم از موس کامپیوتر.
- قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض دستگاه‌هایی با لرزش زیاد مانند آب‌میوه‌گیری، دریل یا ابزارهای صنعتی لرزشی.
- بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، کم‌کاری یا پرکاری تیروئید که موجب آسیب به اعصاب محیطی می‌شوند.
- بیماری‌های خود ایمنی مانند روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) که با التهاب مفاصل می‌توانند تونل کارپ را تحت فشار قرار دهند.
تشخیص سندروم تونل کارپال (cts)
برای تشخیص سندروم CTS، متخصص دست و شانه ابتدا به بررسی دقیق علائم و سابقه پزشکی بیمار می‌پردازد. پس از معاینه فیزیکی، از تست‌های اختصاصی و روش‌های تصویربرداری برای تأیید تشخیص استفاده می‌شود. مهم‌ترین روش‌های تشخیصی عبارتند از:
تست تینل
پزشک با ضربه زدن به عصب مدین در ناحیه مچ دست، واکنش‌هایی مانند درد، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن را بررسی می‌کند. ایجاد این علائم به‌عنوان نشانه‌ای از درگیری عصب مدین تلقی می‌شود.
تست فالن
بیمار آرنج‌ها را روی میز گذاشته و اجازه می‌دهد مچ‌ها به پایین خم شوند. در صورت بروز گزگز یا بی‌حسی در عرض 60 ثانیه، احتمال ابتلا به سندروم CTS وجود دارد. هرچه علائم زودتر ظاهر شوند، شدت بیماری بیشتر است.
تصویربرداری
MRI تونل کارپال در مواردی که احتمال وجود ضایعه فضایی قبل از جراحی مطرح باشد، مفید است اما در تشخیص‌های افتراقی محدودیت دارد. سونوگرافی می‌تواند ناهنجاری‌هایی مانند افزایش سطح مقطع عصب مدیان را که نشانه CTS است، شناسایی کند. همچنین از سونوگرافی برای هدایت تزریق استروئید به داخل تونل کارپ استفاده می‌شود.
نوار عصب عضله (الکترومایوگرافی و هدایت عصبی)
الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی (NCS) پایه اصلی تشخیص سندرم تونل کارپال هستند و به عنوان استاندارد طلایی شناخته می‌شوند. این تست‌ها نه تنها وجود بیماری را تأیید می‌کنند، بلکه شدت آسیب به عصب مدیان را نیز ارزیابی می‌کنند. سایر معاینات بالینی ممکن است سندروم CTS را به‌طور قطعی مشخص نکنند، اما در کنار این آزمایش‌ها به رد سایر تشخیص‌های مشابه کمک می‌کنند. بر اساس نتایج این تست‌ها، CTS به سه سطح خفیف، متوسط و شدید تقسیم می‌شود که در نوع خفیف فقط اختلال حسی و در نوع متوسط اختلالات حسی و حرکتی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: انگشت ماشه‌ای
درمان سندروم تونل کارپال (cts)
برای درمان سندروم CTS دو مسیر درمانی وجود دارد: درمان‌های غیر تهاجمی (مکمل و بدون جراحی) و درمان‌های تهاجمی (جراحی). معمولاً در ابتدا از روش‌های غیر تهاجمی استفاده می‌شود، مگر در مواردی که آسیب ناشی از ضربه باشد.
درمان های غیر تهاجمی سندروم cts
درمان‌های غیر تهاجمی سندروم تونل کارپال شامل طیف گسترده‌ای از روش‌هاست که عبارتند از:
- فیزیوتراپی.
- آتل‌بندی یا استفاده از اسپلینت برای تثبیت موقعیت مچ دست و کاهش فشار روی عصب .
- تزریق کورتیزون برای کاهش التهاب.
- مصرف ویتامین B6 که گاهی در کاهش علائم موثر است.
- استفاده از گرما، الکتروتراپی و اولتراسوند (امواج صوتی).
- درمان با امواج شورت ویو دیاترمی جهت کاهش التهاب‌های عصب.
- تمرینات طبی برای تقویت عضلات.
- ماساژ درمانی، تکنیک‌های ریلکسیشن و مایوفاشیال ریلیز.
- لیزر درمانی کم توان و پر توان.
- استفاده از مگنت‌تراپی یا میدان‌های مغناطیسی درمانی.
- درمان‌های دستی شامل آزادسازی عصب.
- بازخوردهای کلامی و بینایی در تمرینات اصلاحی.
- نیدلینگ جهت تحریک نقاط خاص و بهبود عملکرد عضلات.
درمان های مکمل سندروم cts
درمان‌های مکمل نیز می‌توانند به روند بهبودی این اختلال کمک کنند که شامل موارد زیر است:
- طب سوزنی
- تمرینات ورزشی
در صورتی که این روش‌ها پاسخ‌گو نباشند، باید به سراغ درمان‌های تهاجمی رفت.
درمان های تهاجمی سندروم cts
درمان‌های تهاجمی (جراحی) سندروم تونل کارپال شامل دو روش اصلی هستند:
- جراحی آندوسکوپیک که با برش کوچک و با استفاده از ابزار مخصوص انجام می‌شود.
- جراحی باز که رایج‌تر و اغلب ترجیح داده می‌شود، چرا که احتمال بروز عوارض در آن کمتر است.
اگر سندروم تونل کارپال به موقع درمان نشود، ممکن است باعث گسترش درد تا بازو و شانه شود و در نهایت به آتروفی عضلات انگشت شست بیانجامد که بازگشت‌پذیر نخواهد بود. به همین دلیل، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع این بیماری اهمیت زیادی دارد.