تزریق سلول بنیادی یک روش نوین و کم‌تهاجمی برای کمک به درمان آرتروز زانو است که با هدف بازسازی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده غضروفی انجام می‌شود. در این روش، سلول‌های بنیادی از بافت چربی، مغز استخوان یا منابع دیگر بدن فرد استخراج و سپس به ناحیه آسیب‌دیده تزریق می‌شوند. این سلول‌ها توانایی تبدیل به سلول‌های غضروفی و ترمیم مفصل را دارند و می‌توانند باعث کاهش التهاب، کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل شوند.
بیشتر بخوانید : درمان آرتروز زانو با سلول بنیادی
میزان موفقیت تزریق سلول بنیادی در آرتروز زانو
براساس تحقیقات بالینی، درصد موفقیت تزریق سلول بنیادی در آرتروز زانو بین ۶۰ تا ۸۵ درصد گزارش شده است. البته این میزان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- مرحله پیشرفت آرتروز (نتایج در مراحل اولیه بهتر است)
- سن بیمار و وضعیت عمومی سلامت
- منبع سلول‌های بنیادی (چربی، مغز استخوان یا خون بند ناف)
- مهارت پزشک در تزریق و تکنیک مورد استفاده
- رعایت مراقبت‌های بعد از تزریق
در بیماران با آرتروز خفیف تا متوسط، معمولاً پاسخ درمانی بهتر و ماندگاری اثر طولانی‌تر مشاهده می‌شود، در حالی که در آرتروز شدید ممکن است تنها کاهش نسبی علائم حاصل شود.
مکانیسم اثر سلول‌های بنیادی در زانو
سلول‌های بنیادی از طریق چندین مکانیزم باعث بهبود عملکرد مفصل می‌شوند:
- تبدیل به سلول‌های غضروفی برای جایگزینی بافت آسیب‌دیده
- ترشح فاکتورهای رشد که باعث تحریک ترمیم بافت و کاهش التهاب می‌شوند
- بهبود جریان خون در ناحیه مفصل
- کاهش التهاب مزمن و جلوگیری از پیشرفت تخریب غضروف
مزایای تزریق سلول بنیادی در آرتروز زانو
- کم‌تهاجمی و بدون نیاز به جراحی باز
- کاهش درد و التهاب مفصل
- بهبود دامنه حرکتی و عملکرد زانو
- قابلیت انجام در مراحل اولیه و متوسط آرتروز
- دوره نقاهت کوتاه‌تر نسبت به جراحی تعویض مفصل
محدودیت‌ها و چالش‌ها
- اثربخشی در آرتروز شدید محدودتر است
- هزینه نسبتاً بالا
- نیاز به تجهیزات تخصصی و پزشک با تجربه
- نتایج ممکن است در بیماران مختلف متفاوت باشد
درمان آرتروز با سلول های بنیادی
عوامل مؤثر بر موفقیت تزریق سلول بنیادی
مرحله آرتروز
هرچه بیماری در مراحل اولیه‌تر باشد، احتمال موفقیت و ماندگاری اثر درمان بیشتر است.
منبع سلول بنیادی
سلول‌های بنیادی مشتق از چربی معمولاً فراوان‌تر و دسترسی به آن‌ها آسان‌تر است، در حالی که سلول‌های مغز استخوان غنی‌تر از نظر پتانسیل ترمیمی هستند.
مهارت پزشک
تزریق دقیق در فضای مفصلی و استفاده از تکنیک صحیح، نقش بسیار مهمی در نتیجه درمان دارد.
مراقبت‌های بعد از تزریق
رعایت محدودیت‌های حرکتی، استفاده از عصا در چند روز اول و انجام فیزیوتراپی تخصصی می‌تواند ماندگاری اثر را افزایش دهد.
مراقبت‌های بعد از تزریق سلول بنیادی در آرتروز زانو
- استراحت نسبی و پرهیز از فشار زیاد روی زانو در هفته اول
- استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم
- خودداری از فعالیت‌های سنگین به مدت ۴ تا ۶ هفته
- شروع تدریجی فیزیوتراپی طبق دستور پزشک
مقایسه تزریق سلول بنیادی با سایر روش‌ها
| روش درمان | درصد موفقیت تقریبی | مدت ماندگاری اثر | تهاجمی بودن |
|---|---|---|---|
| سلول بنیادی | ۶۰ تا ۸۵٪ | ۲ تا ۵ سال | کم‌تهاجمی |
| تزریق ژل هیالورونیک | ۵۰ تا ۷۰٪ | ۶ تا ۱۲ ماه | کم‌تهاجمی |
| تزریق PRP | ۶۰ تا ۸۰٪ | ۱۲ تا ۱۸ ماه | کم‌تهاجمی |
| تعویض مفصل | بالای ۹۰٪ | بیش از ۱۵ سال | جراحی باز |
سوالات متداول
❓ آیا تزریق سلول بنیادی جایگزین جراحی تعویض مفصل است؟
در مراحل اولیه و متوسط آرتروز می‌تواند جایگزین مناسبی باشد، اما در آرتروز شدید معمولاً اثر محدودتری دارد و گاهی تعویض مفصل ضروری است.
❓ چه زمانی بعد از تزریق می‌توان نتیجه را دید؟
بهبود علائم معمولاً از ۴ تا ۸ هفته بعد از تزریق شروع می‌شود و طی چند ماه کامل‌تر می‌شود.
❓ آیا این روش ایمن است؟
بله، چون از سلول‌های بدن خود فرد استفاده می‌شود، خطر واکنش ایمنی یا عفونت کم است، البته باید توسط پزشک متخصص و در مرکز مجهز انجام شود.
❓ چند بار می‌توان تزریق را انجام داد؟
بسته به پاسخ بدن و نظر پزشک، ممکن است هر چند سال یک‌بار تکرار شود تا اثرات درمان حفظ گردد.