آرتروسکوپی شانه یک روش جراحی کم‌تهاجمی است که برای تشخیص و درمان مشکلات مفصل شانه به کار می‌رود. در این روش، جراح از برش‌های کوچک برای ترمیم آسیب‌های شانه استفاده می‌کند. آرتروسکوپی شانه به صورت سرپایی انجام میشود، بنابراین بیمار می‌تواند در همان روز به خانه بازگردد.
اگرچه روند بهبودی ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد، انجام تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی نقش مهمی در تسریع بهبود و بازگشت عملکرد طبیعی شانه دارد. این روش به دلیل کاهش درد، بهبود سریع‌تر و دوره نقاهت کوتاه‌تر، یکی از گزینه‌های محبوب در درمان مشکلات شانه محسوب میشود.
آرتروسکوپی شانه چیست؟
همانطور که عنوان کردیم، آرتروسکوپی شانه یک روش جراحی کم‌تهاجمی است که برای بررسی، تشخیص و درمان مشکلات مفصل شانه استفاده میشود. این روش با استفاده از یک دوربین کوچک به نام آرتروسکوپ انجام میشود که از طریق برش‌های کوچک وارد مفصل شده و تصاویر دقیقی را روی مانیتور نمایش می‌دهد.
جراح از این تصاویر برای هدایت ابزارهای جراحی ظریف جهت ترمیم آسیب‌های شانه استفاده می‌کند. به دلیل کوچک بودن برش‌ها، این روش در مقایسه با جراحی باز، درد کمتری ایجاد کرده و دوره نقاهت کوتاه‌تری دارد.
آناتومی شانه
شانه یکی از پیچیده‌ترین و متحرک‌ترین مفاصل بدن انسان است که دامنه حرکتی گسترده‌ای دارد. این مفصل از سه استخوان اصلی تشکیل شده است:
- استخوان بازو (هومروس): استخوان بلند بازو که سر گرد آن در حفره شانه قرار می‌گیرد.
- کتف (اسکاپولا): تیغه شانه که محل اتصال عضلات و ساختارهای حمایت‌کننده است.
- ترقوه (کلاویکل): استخوانی که بین جناغ سینه و تیغه شانه قرار دارد و به پایداری مفصل کمک می‌کند.
در مفصل شانه، سر استخوان بازو در یک حفره گرد به نام گلنوئید در استخوان کتف قرار می‌گیرد. سطح این ناحیه با غضروف مفصلی پوشیده شده است که اصطکاک را کاهش داده و حرکت نرم استخوان‌ها را تسهیل می‌کند.
کپسول مفصلی شانه
مفصل شانه توسط نوارهای بافتی قوی به نام رباط‌ها احاطه شده که یک کپسول محافظتی ایجاد می‌کنند. سطح داخلی این کپسول دارای سینوویوم است که مایع سینوویال را برای روان‌کاری مفصل تولید می‌کند.
روتاتور کاف
روتاتور کاف از چهار تاندون قوی تشکیل شده که سر استخوان بازو را در محل خود نگه می‌دارند. این تاندون‌ها علاوه بر ایجاد پایداری، امکان حرکات کنترل‌شده و دقیق شانه را فراهم می‌کنند.
بورسا
بورسا یک کیسه پر از مایع بین روتاتور کاف و استخوان آکرومیون است که از ساییدگی جلوگیری می‌کند. این ساختار به تاندون‌ها کمک می‌کند تا هنگام حرکت بازو بدون اصطکاک و درد جابه‌جا شوند.
چه زمانی آرتروسکوپی شانه توصیه می شود؟
اگر درد شانه شما با روش‌های غیرجراحی بهبود نیابد، پزشک ممکن است آرتروسکوپی شانه را پیشنهاد کند. درمان‌های غیرجراحی شامل استراحت، فیزیوتراپی و مصرف داروهای ضدالتهابی یا تزریق‌های درمانی هستند که به کاهش التهاب و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک می‌کنند. التهاب یکی از واکنش‌های طبیعی بدن به آسیب یا بیماری است که در شانه آسیب‌دیده می‌تواند باعث تورم، درد و محدودیت حرکت شود.
در اغلب موارد، آسیب‌های ناشی از تصادف، استفاده بیش از حد یا ساییدگی به دلیل افزایش سن، منجر به مشکلات شانه می‌شوند. آرتروسکوپی می‌تواند درد ناشی از آسیب‌های روتاتور کاف، لابروم، غضروف مفصلی و سایر بافت‌های نرم اطراف مفصل شانه را کاهش دهد.
بیشتر بخوانید : بهترین فوق تخصص ارتوپدی در تهران
کاربرد های جراحی آرتروسکوپی شانه
عمل آرتروسکوپی شانه یک تکنیک کم‌تهاجمی و ایمن است که برای درمان مشکلات مختلف شانه به کار می‌رود. این روش به متخصصین ارتوپدی این امکان را می‌دهد که مشکلات مفصل شانه را با دقت تشخیص داده و درمان کنند. آرتروسکوپی شانه به‌ویژه برای ترمیم پارگی رباط‌ها، درمان آرتروز شانه، بورسیت شانه، ترمیم پارگی لابروم، و درمان شانه یخ‌زده بسیار موثر است.
در حال حاضر، بیشتر جراحی‌های شانه به‌صورت آرتروسکوپی و تنها با ایجاد دو یا سه برش کوچک در ناحیه شانه انجام میشود. از جمله شایع‌ترین کاربردهای آرتروسکوپی شانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پارگی‌های عضلات روتاتور کاف: شایع‌ترین عمل جراحی مفصل شانه که به صورت آرتروسکوپی انجام میشود، پارگی‌های عضلات روتاتور کاف است. در صورت پارگی وسیع‌تر، از جراحی باز استفاده میشود.
- دررفتگی‌های مکرر شانه: در این موارد، اگر خوردگی استخوان ناشی از دررفتگی مکرر زیاد باشد، جراحی باز انجام میشود. در غیر این صورت، درمان با آرتروسکوپی امکان‌پذیر است.
علاوه بر موارد فوق، از دیگر کاربردهای آرتروسکوپی شانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- برداشتن یا ترمیم پارگی لابروم شانه
- بورسیت شانه
- ترمیم رباط‌ها
- برداشتن بافت ملتهب یا غضروف شل
- ترمیم یا برداشتن خار استخوان
- درمان پارگی کپسول مفصلی شانه که بر اثر تروما ایجاد میشود
- درمان شکستگی‌های ساده مفصل شانه
- برداشت کیست بافت نرم اطراف مفصل شانه (گانگلیون شانه)
این روش درمانی باعث کاهش خطرات و زمان بهبودی کوتاه‌تر نسبت به جراحی‌های باز میشود و در بسیاری از موارد به عنوان اولین گزینه برای درمان مشکلات شانه توصیه میشود.
نکات مهم و برنامه ریزی برای آرتروسکوپی شانه
ارزیابی‌ها و آزمون‌ها
پیش از آرتروسکوپی شانه، جراح ارتوپد شما برای انجام جراحی ایمن، نیاز به آزمایش‌های مختلفی مانند آزمایش خون، الکتروکاردیوگرام یا اشعه ایکس قفسه سینه دارد. در صورتی که خطرات سلامتی خاصی وجود داشته باشد، ارزیابی گسترده‌تری ممکن است برای اطمینان از سلامت شما قبل از جراحی نیاز باشد.
دستورالعمل پذیرش
اگر به طور کلی سالم هستید، آرتروسکوپی شانه معمولا به صورت سرپایی انجام میشود، به این معنی که شما نیازی به بستری شدن در بیمارستان نخواهید داشت. مطمئن شوید که تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید را به اطلاع جراح ارتوپد خود برسانید، زیرا ممکن است لازم باشد قبل از جراحی مصرف برخی از این داروها را متوقف کنید.
بیمارستان یا مرکز جراحی قبل از تاریخ جراحی با شما تماس خواهند گرفت و جزئیات دقیق‌تر از جمله زمان رسیدن و دستورالعمل‌های مربوط به توقف خوردن یا نوشیدن قبل از عمل را به شما اطلاع خواهند داد.
بیشتر بخوانید : بهترین جراح آرتروسکوپی شانه در تهران
بیهوشی
قبل از عمل، متخصص بیهوشی با شما در مورد گزینه‌های بیهوشی صحبت خواهد کرد. آرتروسکوپی شانه معمولا با استفاده از بلوکه عصبی منطقه‌ای انجام میشود که شانه و بازوی شما را بی‌حس می‌کند. داروی بی‌حس‌کننده در ناحیه گردن یا بالای شانه شما تزریق میشود تا اعصاب کنترل‌کننده احساس در شانه و بازوی شما را بی‌حس کند. این بلوک عصبی نه تنها در حین جراحی بلکه برای کاهش درد پس از جراحی نیز مفید است.
بسیاری از جراحان این بلوک عصبی را با بیهوشی عمومی سبک ترکیب می‌کنند تا بیمار در طول مدت جراحی احساس راحتی داشته باشد و از ناراحتی ناشی از ثابت ماندن در یک وضعیت برای مدت طولانی جلوگیری شود. معمولا مدت زمان جراحی آرتروسکوپی کمتر از 2 ساعت است، اما مدت زمان دقیق به نوع عمل و نیاز به تعمیرات بستگی دارد.
بیشتر بخوانید : پارگی تاندون شانه
روش جراحی آرتروسکوپی شانه
روند جراحی آرتروسکوپی شانه به شرح زیر است:
تعیین موقعیت و آماده سازی
هنگامی که وارد اتاق عمل می‌شوید، به گونه‌ای قرار می‌گیرید که جراح بتواند به راحتی آرتروسکوپ را تنظیم کند و دید واضحی از داخل شانه شما به دست آورد. دو موقعیت رایج برای انجام جراحی آرتروسکوپی شانه عبارتند از:
- موقعیت صندلی ساحلی: این حالت نیمه نشسته است که مشابه نشستن بر روی صندلی درازکش می‌باشد.
- موقعیت دکوبیتوس جانبی: در این وضعیت، بیمار به پهلو روی میز عمل می‌خوابد.
هر یک از این موقعیت‌ها مزایای خاص خود را دارند و جراح بر اساس نوع روش جراحی و تجربه شخصی خود، موقعیت مناسب را انتخاب می‌کند.
در طول آماده‌سازی، تیم جراحی اقداماتی مانند تراشیدن مو (در صورت نیاز)، پخش محلول ضدعفونی‌کننده برای تمیز کردن پوست و پوشاندن شانه و بازو با پرده‌های استریل را انجام می‌دهد. به احتمال زیاد، ساعد بیمار در دستگاه نگهدارنده قرار می‌گیرد تا از ثابت بودن بازو در طول جراحی اطمینان حاصل شود.
نحوه جراحی
جراح ممکن است مایع به داخل مفصل شانه تزریق کند تا فضای مفصل را باد کند. این کار به دید بهتر ساختارهای داخلی شانه از طریق آرتروسکوپ کمک می‌کند. سپس جراح یک سوراخ کوچک در شانه ایجاد می‌کند (که اندازه آن به اندازه یک سوراخ دکمه است) تا آرتروسکوپ وارد شود. مایع از طریق آرتروسکوپ به جریان می‌آید تا دید واضحی از مفصل فراهم کند و خونریزی را کنترل کند.
تصاویر آرتروسکوپ روی صفحه نمایش ویدئویی نشان داده میشود و جراح می‌تواند تمام ساختارهای داخل شانه و آسیب‌های موجود را مشاهده کند. پس از شناسایی مشکل، جراح ابزارهای کوچک و تخصصی را از طریق برش‌های جداگانه وارد می‌کند تا درمان لازم را انجام دهد. این ابزارها برای کارهایی مانند تراشیدن، بریدن، گرفتن، بخیه زدن و گره زدن استفاده می‌شوند. در برخی موارد، از دستگاه‌های خاص برای چسباندن بخیه‌ها به استخوان استفاده میشود.
پس از انجام جراحی، جراح برش‌ها را با بخیه یا نوارهای استری (بندک‌های کوچک) می‌بندد و آنها را با یک بانداژ نرم و بزرگ پوشانده تا از عفونت و آسیب بیشتر جلوگیری شود.
مراقبت های بعد از آرتروسکوپی شانه
پس از جراحی، شما 1 تا 2 ساعت در اتاق ریکاوری خواهید ماند. در این مدت، پرستاران وضعیت پاسخ‌دهی شما را نظارت کرده و در صورت نیاز، داروهای مسکن برای تسکین درد تجویز می‌کنند. همچنین، شما نیاز به همراهی خواهید داشت تا شما را به خانه برساند و حداقل شب اول در کنار شما بماند.
مراقبت در خانه بعد از آرتروسکوپی شانه
بهبودی پس از جراحی آرتروسکوپی معمولا سریع‌تر از جراحی باز است، اما هنوز ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا مفصل شانه به طور کامل بهبود یابد. شما ممکن است در هفته‌های اول پس از جراحی کمی درد و ناراحتی احساس کنید. در صورتی که جراحی پیچیده‌تری داشته‌اید، ممکن است زمان بیشتری نیاز باشد تا درد کاهش یابد. برای کاهش درد و تورم، استفاده از یخ توصیه میشود و پزشک ممکن است داروهای ضد درد تجویز کند.
درمان درد آرتروسکوپی شانه
برای کنترل درد، داروهای مسکن مختلفی در دسترس هستند که به شما کمک می‌کنند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید و فرآیند بهبود سریع‌تر صورت گیرد. این داروها شامل:
- داروی مخدر: این داروها تسکین درد مؤثری ارائه می‌دهند، اما استفاده طولانی‌مدت از آنها خطرات و عوارضی مانند اعتیاد به همراه دارد. لذا تنها باید طبق دستور پزشک مصرف شوند و به محض کاهش درد، مصرف آنها باید متوقف شود.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی :(NSAIDs) برای کاهش التهاب و تسکین درد.
- بی‌حس‌کننده‌های موضعی: برای کاهش درد در نواحی خاص.
وضعیت خوابیدن بعد از آرتروسکوپی شانه
پس از جراحی، ممکن است احساس راحتی در حالت خوابیدن روی تخت نداشته باشید. در این صورت، برخی از بیماران راحت‌تر بر روی صندلی دراز کشیده یا روی تخت در حالت خاص می‌خوابند تا فشار کمتری به شانه وارد شود.
مراقبت از زخم
چند روز بعد از جراحی، شما می‌توانید بانداژ خود را با چسب‌های ساده جایگزین کنید. پس از آنکه زخم‌ها خشک و بدون ترشح شدند، ممکن است بتوانید دوش بگیرید، اما باید مراقب باشید که برش‌ها را خیس نکرده و از مالش دادن آنها خودداری کنید.
استفاده از اسلینگ یا ایموبیلایزر
پس از جراحی، شما به اسلینگ یا ایموبلایزر نیاز خواهید داشت تا از شانه محافظت کند. مدت زمان استفاده از این بند توسط جراح تعیین میشود و شما باید دستورات دقیق او را در این زمینه دنبال کنید.
برنامه توانبخشی
توانبخشی نقش حیاتی در بهبود و بازگشت به فعالیت‌های روزمره دارد. جراح شما یک برنامه توانبخشی متناسب با نوع جراحی که انجام داده‌اید، طراحی می‌کند. این برنامه شامل تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی برای بازگرداندن قدرت و دامنه حرکتی شانه شماست. اگر جراحی شما پیچیده‌تر بوده باشد، جراح ممکن است فیزیوتراپیست را برای نظارت بر تمرینات شما معرفی کند.
بیشتر بخوانید : جراحی دررفتگی مکرر شانه
مزایای آرتروسکوپی شانه
آرتروسکوپی شانه به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های جراحی کم‌تهاجمی، در درمان بسیاری از مشکلات مفصل شانه نتایج بسیار موفقیت‌آمیزی داشته است. این روش نه تنها یک راهکار درمانی بلکه گامی به سوی سلامت و زندگی بهتر است. مزایای آرتروسکوپی شانه عبارت است از:
- رهایی از درد شانه: جراحی آرتروسکوپی شانه برای درمان دردهای شانه که به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهند، استفاده میشود. این جراحی می‌تواند به کاهش التهاب، آسیب یا گیر افتادن بافت‌های شانه کمک کرده و شانه را به وضعیت عادی بازگرداند.
- جراحی کم تهاجمی: این نوع جراحی به عنوان جراحی کم تهاجمی شناخته میشود، زیرا با حداقل آسیب به بافت‌های اطراف انجام میشود، بنابراین دوره بهبود سریع‌تر و درد کمتری دارد.
- ترخیص سریع از بیمارستان: پس از انجام جراحی، شما می‌توانید همان روز از بیمارستان مرخص شوید و به خانه بروید.
- جراحی سرپایی: آرتروسکوپی شانه یک جراحی سرپایی است، به این معنا که نیازی به بستری شدن طولانی در بیمارستان یا کلینیک نخواهید داشت.
- بازگشت سریع به فعالیت‌ها: شما به سرعت به زندگی روزمره خود بازمی‌گردید و تنها پس از چند روز می‌توانید فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرید. به طور کلی، بیماران پس از این جراحی به سرعت خودکفا می‌شوند.
- دوره استراحت کوتاه: بسته به نوع جراحی و وسعت عمل، ممکن است شما به عنوان بیمار نیاز به استراحت به مدت ۴ تا ۶ هفته داشته باشید. به طور مثال، اگر تاندون روتاتور کاف نیاز به بخیه داشته باشد، مدت زمان بازسازی طولانی‌تر خواهد بود. این مدت تنها برای بازوی عمل شده اعمال میشود و می‌توان آن را برای پانسمان یا دوش گرفتن برداشت.
- رانندگی پس از آرتروسکوپی شانه: اکثر بیماران می‌توانند تنها پس از یک هفته دوباره رانندگی کنند، البته این موضوع بستگی به روند بهبودی فرد دارد.
عوارض آرتروسکوپی شانه
آرتروسکوپی شانه یک روش جراحی کم عارضه است، اما ممکن است برخی از عوارض جانبی در بیمار بروز پیدا کند. بسیاری از این عوارض موقت هستند و پس از چند روز بهبود می‌یابند. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- ایجاد زخم در ناحیه شانه
- درد، تورم و سفتی در اطراف شانه
عوارض پرخطر و غیررایج
- عفونت: با توجه به اینکه برش‌هایی در ناحیه شانه ایجاد میشود، خطر عفونت داخلی ممکن است وجود داشته باشد. این عفونت‌ها معمولا با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها قابل درمان هستند.
- خونریزی: خونریزی پس از جراحی به مقدار کم ممکن است طبیعی باشد، اما اگر خونریزی بیش از حد باشد، باید از پزشک متخصص کمک گرفت.
- ایجاد لخته خون: در برخی موارد، ممکن است در وریدها لخته خون ایجاد شود. پزشک ممکن است داروهایی مانند آسپرین برای جلوگیری از ایجاد لخته تجویز کند.
اگر درد و سفتی غیرقابل تحملی در ناحیه شانه احساس کردید که پس از گذشت چند روز بهبود نمی‌یابد، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کرده تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.
چه کسانی کاندیدای مناسب آرتروسکوپی شانه هستند؟
همانطور که اشاره شد، آرتروسکوپی شانه یک روش کم تهاجمی است و بسیاری از افراد می‌توانند کاندیدای مناسبی برای این عمل باشند. با این حال، ممکن است برخی از افراد نتوانند این عمل را انجام دهند یا این جراحی در آنها عوارض خاصی ایجاد کند. بنابراین، لازم است که شرایط افراد به‌طور دقیق برای انجام آرتروسکوپی شانه مورد بررسی قرار گیرد.
- افرادی که سن آنها بین 20 تا 70 سال است.
- افرادی که تصویربرداری‌های متداول مانند اکس ری و ام آر آی برای تشخیص مشکل مفصل آنها نتیجه‌ای نداشته است.
- افرادی که روش‌های غیرجراحی و دارویی در درمان مشکلات ناحیه شانه موفق نبوده است.
- افرادی که دارای مقاومت و ایمنی بدنی بالایی هستند.
- افرادی که به مشکلاتی مانند شل شدگی مفصل، پارگی تاندون شانه، آرتروز و … دچار هستند.
- افرادی که در ناحیه شانه احساس درد شدید به همراه محدودیت تحرک دارند.
- افرادی که بیماری‌های جدی و زمینه‌ای ندارند.
هزینه جراحی آرتروسکوپی شانه
چندین عامل بر هزینه جراحی آرتروسکوپی شانه تأثیر می‌گذارند که عبارتند از:
- موقعیت جغرافیایی: هزینه جراحی آرتروسکوپی شانه بسته به موقعیت جغرافیایی متفاوت است. به عنوان مثال، هزینه آرتروسکوپی شانه در تهران به نسبت برخی از شهرهای دیگر مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
- تخصص و تجربه جراح: هرچه جراح باتجربه‌تر باشد، هزینه دریافتی برای عمل آرتروسکوپی شانه بیشتر میشود.
- میزان آسیب و نیازهای درمانی: هزینه جراحی بسته به میزان آسیب بیمار متفاوت است. در صورتی که علاوه بر آرتروسکوپی، نیاز به ترمیم مفاصل باشد، هزینه‌ها افزایش می‌یابد.
- هزینه‌های پس از جراحی: معمولا پس از جراحی آرتروسکوپی شانه، فیزیوتراپی تجویز میشود که بر هزینه کلی عمل تاثیر دارد. هرچه تعداد جلسات فیزیوتراپی بیشتر باشد، هزینه‌ها نیز افزایش می‌یابد.
فیلم آرتروسکوپی شانه توسط دکتر مسعود حاجی خانی
فیلم آرتروسکوپی شانه توسط دکتر مسعود حاجی خانی، جراح استخوان و مفاصل، فرصتی عالی برای مشاهده عمل جراحی پیشرفته و کم‌تهاجمی شانه است. دکتر حاجی خانی با تجربه و تخصص بالا در جراحی‌های ارتوپدی، از روش‌های مدرن برای درمان مشکلات شانه استفاده می‌کند. با مشاهده این ویدیو، شما می‌توانید مراحل آرتروسکوپی شانه را از نزدیک ببینید و با فرآیند درمان آشنا شوید.
دکتر مسعود حاجی خانی، جراح و متخصص ارتوپدی، عضو انجمن جراحان ارتوپدی آمریکا و اروپا و فلوشیپ جراحی زانو، لگن و تعویض مفصل، با رتبه یک بورد تخصصی کشور، یکی از برترین جراحان در این زمینه است. علاوه بر تخصص در جراحی شانه، ایشان در عمل بسته دیسک کمر و گردن نیز مهارت دارند.
بیماران دکتر مسعود حاجی خانی رضایت بالایی از نتایج عمل‌های ایشان دارند و این امر نشان‌دهنده مهارت و دقت بالای ایشان است. برای آشنایی بیشتر با تجربه بیماران، می‌توانید ویدیوهای رضایت آنان را مشاهده کنید و به نتایج موفقیت‌آمیز درمان‌ها پی ببرید.