خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از بیماران با آن مواجه می‌شوند. این مشکل به طور معمول در روزهای ابتدایی پس از جراحی و به دلیل التهاب و محدودیت در حرکت مفصل بروز پیدا می‌کند.
اگرچه این وضعیت در اکثر موارد موقتی بوده، اما این امکان وجود دارد که در برخی از بیماران خشکی زانو برای مدت طولانی‌تری ادامه یابد. به همین علت مراقبت‌های مناسب پس از جراحی، فیزیوتراپی منظم و پیگیری‌های پزشکی به طور موثر در کاهش این مشکل تاثیرگذار بوده و روند بهبودی را تسریع می‌بخشد.
در این مقاله به بررسی علل، روش‌های پیشگیری و درمان خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل پرداخته خواهد شد.
بیشتر بخوانید : عمل تعویض مفصل زانو
علت خشکی زانو بعد از تعویض مفصل
خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل به طور معمول به دلیل وجود بافت اسکار در محل جراحی ایجاد می‌شود که موجب محدودیت در دامنه حرکتی زانو خواهد شد. از طرفی التهاب و تورم نیز از دیگر علل رایج این مشکل به شمار می‌آیند. البته این واکنش‌ها طبیعی بوده، اما اگر به درستی کنترل نشوند، ممکن است طولانی‌تر شده و به سفتی زانو منجر شوند.
یکی از عواملی که احتمال خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل را افزایش می‌دهد، ابتلا به خشکی زانو قبل از جراحی است. افرادی که پیش از عمل مشکلاتی مانند سفتی مفصل داشتند، احتمالاً پس از عمل نیز با این مشکل دست و پنجه نرم خواهند کرد.
در کنار این عوامل، عدم مدیریت صحیح درد پس از جراحی نیز نقش مهمی در بروز خشکی زانو ایفا می‌کند. بسیاری از بیماران به دلیل درد شدید نمی‌توانند به درستی تمرینات فیزیوتراپی یا فعالیت‌های بازتوانی را انجام دهند که این موضوع منجر به کاهش دامنه حرکتی و بروز خشکی در مفصل خواهد شد.
همچنین، تشکیل بافت اسکار بیش از حد در محل جراحی، که به آن آرتروفیبروز گفته می‌شود، یکی دیگر از دلایل خشکی زانو پس از جراحی است. در ادامه به بررسی عوامل موثر بر خشکی زانو پس از جراحی خواهیم پرداخت.
عوامل موثر بر خشکی زانو پس از جراحی
خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. یکی از این دلایل، کمبود مایع مفصلی است که موجب کاهش لغزندگی مفصل و سختی در حرکت آن خواهد شد.
همچنین التهاب ناشی از واکنش بدن به جراحی و یا پروتز مصنوعی، که معمولا موقتی بوده نیز می‌تواند به خشکی زانو منجر شود. آسیب به غضروف و وجود اسکار در ناحیه جراحی از دیگر عواملی هستند که باعث ایجاد محدودیت در دامنه حرکتی و خشکی مفصل می‌گردند.
از جمله عوامل دیگری که بر خشکی زانو پس از عمل تاثیر می‌گذارند می‌توان به عفونت، لخته خون یا اشتباهات پزشکی حین جراحی اشاره کرد. علی‌رغم همه موارد مطرح شده، عدم رعایت توصیه‌های مراقبتی و عدم انجام تمرینات فیزیوتراپی مناسب در دوران نقاهت نیز نقش بسزایی را در تاخیر روند بهبودی داشته و خشکی زانو را تشدید می‌کند.
در برخی موارد، نامرغوب بودن پروتز یا جایگذاری نادرست آن هم منجر به احساس خشکی و سفتی در مفصل خواهد شد.
چگونه از خشکی زانو بعد از تعویض مفصل جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل، رعایت برخی اقدامات ضروری بوده که به بهبود سریع‌تر و جلوگیری از مشکلات ناشی از سفتی مفصل کمک شایانی می‌کند. یکی از این اقدامات، شروع سریع تمرینات توان‌بخشی است که باعث حفظ انعطاف‌پذیری زانو و جلوگیری از تشکیل بافت اسکار می‌شود.
علاوه بر این، استفاده از سرما درمانی برای کاهش التهاب و تورم و گرما درمانی پس از بهبود اولیه در شل شدن عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری مفصل بسیار موثر خواهند بود. از طرفی پیگیری منظم با پزشک و فیزیوتراپیست نیز اهمیت زیادی داشته تا مشکلات زودهنگام به موقع شناسایی و پیشگیری شوند.
همچنین، برای پیشگیری از خشکی زانو، انجام فیزیوتراپی منظم و حرکات کششی از جمله اقدامات حیاتی هستند که باید مد نظر قرار گیرند. کنترل تورم با استفاده از یخ و بالا نگه داشتن زانو و مصرف داروهای ضدالتهاب نیز به کاهش درد و بهبود حرکت مفصل کمک زیادی می‌کند.
در نهایت رعایت دستورات پزشک در خصوص ورزش و مراقبت‌های بعد از عمل، از جمله جلوگیری از فشار زیاد به زانو در روزهای اول و استفاده از وسایل کمکی برای حرکت بهتر، نقش مهمی در جلوگیری از خشکی و مشکلات زانو ایفا خواهد کرد.
استفاده از زانوبند بعد از تعویض مفصل زانو
تمرینات فیزیوتراپی موثر در کاهش خشکی زانو
برای درمان خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل، فیزیوتراپیست‌ها از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که درنهایت منجر به کاهش درد، التهاب و سفتی مفصل می‌شوند. این درمان‌ها می‌توانند به بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات زانو نیز کمک کنند. برخی از مهمترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- لیزر درمانی: این روش با استفاده از لیزر سرد به کاهش درد و التهاب مفصل زانو کمک کرده و باعث بهبود انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی زانو می‌شود.
- الکتروتراپی: در این روش با استفاده از دستگاه تنس، دردهای مزمن تسکین می‌یابد، جریان خون بهبود یافته و ماهیچه‌های زانو نیز تقویت می‌شوند. آسیب‌دیدگی‌ها نیز به شکل سریع‌تر برطرف خواهند شد.
- مگنت تراپی: این روش با استفاده از میدان مغناطیسی، باعث بهبود گردش خون و تسریع فرآیند ترمیم آسیب‌های زانو می‌شود. البته برای درمان آرتروز نیز بسیار مؤثر است.
- اولتراسوند تراپی: در این روش از امواج صوتی برای کاهش التهاب و درد ناشی از آسیب‌های زانو استفاده می‌شود و در درمان بورسیت، رگ به رگ شدن زانو و آرتروز کاربرد زیادی دارد.
- آب‌درمانی: استفاده از آب سرد یا گرم به کاهش ورم و درد کمک کرده و باعث تقویت عضلات اطراف زانو و بهبود دامنه حرکتی خواهد شد.
- شاک ویو تراپی: این روش با استفاده از امواج آکوستیک برای تحریک بافت‌های مفصل زانو و بهبود فرآیند ترمیم آسیب‌ها به کار می‌رود.
- ماساژ درمانی: این روش نیز تاثیر مستقیمی در کاهش التهاب و تورم زانو داشته و به تسکین درد و بهبود عملکرد زانو کمک شایانی می‌کند.
البته هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند و می‌توانند بسته به وضعیت بیمار به کار گرفته شوند.
بیشتر بخوانید : نشستن روی زمین بعد از تعویض مفصل زانو
چه زمانی خشکی زانو بعد از جراحی طبیعی است؟
خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل یک مسئله طبیعی بوده که در بسیاری از بیماران رخ می‌دهد. این مشکل به دلیل التهاب و فرایند بهبودی مفصل در هفته‌های اولیه بعد از جراحی ایجاد شده و معمولاً در طی سه ماه اول برطرف خواهد شد.
اما اگر پس از گذشت شش ماه همچنان زانو به سختی حرکت کند و درد زیادی در حین انجام فعالیت‌های روزمره احساس شود، لازم است که بیمار به پزشک متخصص مراجعه کند. زیرا تشخیص زودهنگام مشکلات از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری خواهد کرد.
نقش مدیریت درد در جلوگیری از خشکی زانو
مدیریت درد و حفظ سلامت مفاصل در پیشگیری از خشکی زانو بعد از عمل تعویض مفصل اهمیت زیادی خواهد داشت. برای این کار می‌توانید از مکمل‌هایی مانند گلوکزامین، کندرویتین، اسیدهای چرب امگا 3 و کلاژن که به حفظ سلامت غضروف و کاهش التهاب مفاصل کمک شایانی می‌کند استفاده کنید.
از طرفی نقش ویتامین D و کلسیم را در حفظ سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از مشکلات مفصلی نمی‌توان نادیده شمرد.
علاوه بر موارد مطرح شده، ورزش منظم و اصولی، مانند شنا و پیاده‌روی، حفظ وزن ایده‌ال و مناسب و جلوگیری از کشش طولانی‌مدت زانو نیز خطر خشکی زانو را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
مصرف مایعات کافی و اجتناب از کشیدن سیگار هم به حفظ سلامت مفصل زانو کمک بسزایی خواهند کرد که باید مدنظر داشته باشید.